Gan là một cơ quan nội tạng quan trọng của cơ thể nằm ngay dưới xương sườn ở bên phải ổ bụng. Gan cần thiết cho quá trình tiêu hóa thức ăn và loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể. Các bệnh lý về gan là một thuật ngữ rộng liên quan đến tất cả các vấn đề khiến gan không thể thực hiện các chức năng trong cơ thể. Thông thường, khoảng 75% hoặc ba phần tư mô gan sẽ bị ảnh hưởng trước khi sự suy giảm chức năng gan diễn ra.
Các bệnh về gan ám chỉ bất kỳ rối loạn chức năng khiến gan bệnh. Gan đóng nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể và nếu gan bị bệnh hoặc tổn thương, việc gan không thể thực hiện các chức năng này sẽ gây tổn hại lớn đến cơ thể.
Đau bụng là một trong các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lý về gan. Gan đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất trong cơ thể nên khi gan tổn thương sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cơ thể
Hầu hết các loại bệnh liên quan đến gan không cho thấy triệu chứng trong giai đoạn đầu. Một khi bạn bắt đầu có các triệu chứng của bệnh gan, chứng tỏ gan của bạn đã bị tổn thương. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gan gồm có:
-
Da và mắt xuất hiện màu vàng
-
Đau và sưng bụng
-
Sưng ở chân và mắt cá chân
-
Ngứa da
-
Nước tiểu có màu đậm
-
Màu phân nhạt, phân có máu hoặc màu hắc ín
-
Mệt mỏi mãn tính
-
Buồn nôn hoặc nôn mửa
-
Mất cảm giác ngon miệng
-
Có xu hướng dễ bị bầm tím
Các bệnh về gan có thể là do di truyền hoặc gây ra do một loạt các yếu tố gây hại cho gan như vi-rút và sử dụng đồ uống rượu. Theo thời gian, tổn thương gan dẫn đến xơ gan và sau đó dẫn đến suy gan, một căn bệnh có thể đe dọa đến tính mạng. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tổn thương gan và nguy cơ mắc các bệnh về gan.
Vi rút xâm nhập cơ thể
Vi rút (virus) xâm nhập vào gan có thể gây viêm và tổn thương gan, khiến gan không hoạt động như bình thường. Tất cả các loại viêm gan đều dễ lây, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách tiêm vắc-xin cho viêm gan A và viêm gan B hoặc thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác như quan hệ tình dục an toàn và không dùng chung kim tiêm.
Vi-rút có thể xâm nhập, gây tổn thương gan và viêm gan. Trong năm loại viêm gan, viêm gan B có thể điều trị nhưng không thể chữa trị dứt điểm hoàn toàn.
Có năm loại viêm gan:
Viêm gan A thường lây lan qua tiếp xúc với thực phẩm hoặc nguồn nước ô nhiễm.
Viêm gan B lan truyền qua các chất dịch trong cơ thể như máu và tinh dịch. Có thể điều trị viêm gan B nhưng không có cách chữa trị viêm gan B hoàn toàn. Điều trị sớm giúp tránh các biến chứng.
Viêm gan C cũng có thể là cấp tính hoặc mãn tính, và lây lan qua đường máu khi tiếp xúc với người nhiễm viêm gan C.
Viêm gan D là một dạng nghiêm trọng phát triển từ những người mắc viêm gan B.
Viêm gan E thường là do nguồn nước ô nhiễm.
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Lạm dụng rượu bia gây ra nhiều nguy cơ về sức khoẻ, nguy cơ phổ biến nhất là gây tổn thương gan. Gan xử lý hơn 90% lượng bia rượu tiêu thụ và phần còn lại thoát ra khỏi cơ thể qua nước tiểu, mồ hôi, và hơi thở. Những người nghiện rượu nặng (là những phụ nữ uống hơn 8 ly một tuần và nam giới uống hơn 15 ly một tuần) có nguy cơ bị vàng da, xơ gan, gan nhiễm mỡ, suy gan, ung thư gan. Ngay cả một lần uống rượu say cũng có thể gây suy yếu cơ thể, làm tổn hại các bộ phận trong cơ thể, và có thể gây tử vong.
Uống quá nhiều rượu có thể khiến gan bị nhiễm mỡ hoặc nhiễm độc.
Các thực phẩm có chứa đường như bánh kẹo, soda, và nước ép trái cây có thể làm tăng lượng đường trong máu và khiến nhiều chất béo tích tụ trong gan. Tiêu thụ quá nhiều muối cũng khiến cơ thể bạn giữ lại lượng nước dư thừa. Ngoài ra, thịt bò và thịt nguội có nhiều chất béo bão hòa, không tốt cho gan.
Trong khi đó, hút thuốc có thể tăng nguy cơ mắc ung thư gan và xơ gan. Các hóa chất độc hại trong khói thuốc lá có thể gây viêm và xơ gan. Hút thuốc còn thúc đẩy quá trình sản xuất cytokines, loại hóa chất gây viêm và tổn thương tế bào gan nhiều hơn.
Di truyền
Bạn sẽ thừa hưởng gen từ bố hoặc mẹ, và điều này có thể ảnh hưởng đến gan của bạn.
Gen hemochromatosis khiến cơ thể bạn lưu trữ nhiều chất sắt hơn mức cần thiết. Chất sắt còn tồn đọng trong các cơ quan trong cơ thể bạn, trong đó có gan. Nếu không được kiểm soát, việc dư thừa chất sắt có thể gây tổn thương gan trong dài hạn.
Gien di truyền có thể dẫn đến các bệnh liên quan đến gan như bệnh Wilson khiến gan hấp thụ đồng và đồng sau đó đi qua dòng máu và tổn thương các bộ phận khác trong cơ thể.
Bệnh Wilson khiến gan của bạn hấp thụ đồng thay vì giải phóng nó vào ống dẫn mật. Cuối cùng, gan trở nên bị tổn hại nhiều hơn do lưu trữ nhiều đồng hơn. Đồng sau đó đi qua dòng máu và làm tổn thương các bộ phận khác trong cơ thể, trong đó có não.
Sự thiếu hụt alpha-1 antitrypsin (AT) diễn ra khi gan của bạn không thể tạo ra đủ alpha-1 antitrypsin (AT), một protein giúp ngăn chặn sự phân hủy enzyme trong cơ thể. Tình trạng này có thể gây ra các bệnh về phổi và gan. Không có cách chữa trị nhưng có thể điều trị để giảm tác động của các căn bệnh này.
Ô nhiễm môi trường
Người sống tại các khu vực ô nhiễm và tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm có nguy cơ xơ gan, suy gan, và thậm chí là ung thư gan.
Có nhiều báo cáo chỉ ra mối quan hệ giữa việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm và mắc các bệnh liên quan đến gan. Tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm như khí carbon monoxit từ động cơ xe thải ra hay sulfur dioxit thải ra từ các nhà máy có thể gây ra xơ hóa ở gan. Xơ hóa quá mức sẽ dẫn đến xơ gan.
Tiếp xúc lâu dài với các vật chất dạng hạt có thể kích hoạt các tế bào miễn dịch trong gan gây viêm và có thể khiến gan nhiễm mỡ. Nguy cơ mắc ung thư gan cũng tăng lên ở những người sống tại các khu vực ô nhiễm do các chất ô nhiễm gây viêm và xơ gan. Các vật chất dạng hạt trong không khí ô nhiễm như bụi mịn ảnh hưởng đến mô gan và làm giảm chức năng gan. Một nghiên cứu của Đại học Nam California cho thấy việc tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm còn giúp đẩy nhanh quá trình ung thư ở gan.
Xem thêm:
Vai trò và chức năng của gan
Dấu hiệu nhận biết chức năng gan suy giảm
Liver Protect - giải độc gan an toàn, hiệu quả tại nhà
Silymarin - hoạt chất vàng bảo vệ gan